Türkiye tarihinin en önemli enerji projelerinden Karadeniz gazının sisteme bağlanması çalışmalarında sona gelinirken, Filyos Gaz İşleme Tesisi de "Karadeniz Gazı Devreye Alma Töreni" için gün sayıyor.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının (TPAO) yürüttüğü Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi çerçevesinde, 2020-2022 döneminde Karadeniz’de keşfedilen toplam 710 milyar metreküplük dev doğal gaz rezervinin şebekeye verilmesi çalışmalarında sona gelindi.
Karada 8 bin, denizde 2 binden fazla personelin çalıştığı projede ilk fazda üretilen doğal gaz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla 20 Nisan'da düzenlenecek "Karadeniz Gazı Devreye Alma Töreni" ile karaya ulaştırılacak.
Doğal gazın çıkarılması süreci fazlar halinde ilerleyecek. İlk fazda üretilen gazın mayısın ilk yarısında hanelere verilmesi hedefleniyor. Günlük gaz üretimi Faz-1'de 10 milyon metreküp olacak, Faz-2'de 40 milyon metreküpe, Faz-3'te ise 60 milyon metreküpe ulaşacak.
20 Nisan'da Faz-1 kapsamında planlanan 10 kuyunun 5'i, eylül ayı sonunda ise kalan 5 kuyu devreye alınacak. Faz-2 kapsamında planlanan 26 kuyunun 10'u 2025'te, kalan 16 kuyu 2028'de faaliyete geçecek. Amasra Sahası'nı da içeren Faz-3 kısmına ise 2028 itibarıyla geçilecek.
Faz-1 ile Türkiye'nin ihtiyacının yüzde 15'inin, Faz-2 ile de yüzde 40'ının karşılanması hedefleniyor.
Gaz, denizin 2 bin 200 metre altındaki tesisten karaya sevk edilecek
Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi, Filyos'un 165 kilometre kuzeyinde, 2 bin 200 metre deniz derinliğinde kurulan Deniz Tabanı Üretim Tesisi ile Sakarya Gaz Sahası Kara Tesisi, karadaki ve denizdeki bu iki üniteyi birbirine bağlayan deniz tabanı kordonu, bağlantı ve boru hatları olmak üzere üç bölümden oluşuyor.
Uzaktan kumanda yöntemiyle insansız üretim gerçekleştirmek üzere tasarlanan Deniz Tabanı Üretim Tesisi, 22 bin kilometrekare alana yayılan 10 kuyudan çıkarılan doğal gazı bir araya toplayarak karaya sevk edecek.
Boru serim çalışmaları, Haziran 2022'de başladı. Çalışmalar sığ sularda Temmuz 2022’de, derin sularda ise Kasım 2022'de tamamlandı.
Karadeniz gazını karaya taşıyan ilk faz boru hattı ise her biri 12 metre uzunluğunda yaklaşık 30 bin boru kullanılarak kuruldu. Deniz tabanına yerleştirilen boru hattının kıyıdan itibaren ilk 5 kilometrelik kısmı sığ sularda, kalan kısmı ise derin sularda yer alıyor.
Deniz altında kurulan boru hattı sistemi içerisinde, doğal gaz aktarım hatlarının yanı sıra biri derin denize antifriz taşıyan, diğeri de elektrik, fiber optik, hidrolik ve kimyasal bağlantısını sağlayan birer bileşen daha yer alıyor.
Bu kablo ve hatları barındıran deniz tabanı kordon hattı, denizdeki üretim tesisi ile kara tesisi arasındaki bağlantıyı sağlıyor.
TPAO Filyos Münferit Yatırım Yeri'nde bulunan Sakarya Gaz Sahası Kara Tesisi'nde, Sakarya Gaz Sahası'ndan gelen doğal gaz işlenecek. Gazın içindeki muhtemel su ve yabancı maddeler ayrıştırılacak. Gaz, BOTAŞ'ın standartlarına uygun hale getirilecek ve sonrasında BOTAŞ'a ait Ana Ölçüm İstasyonu’na ve ardından ulusal gaz şebekesine aktarılacak.
Sakarya Gaz Sahası Geliştirme Projesi’nde Türkiye'nin deniz enerji filosundan Fatih, Yavuz ve Kanuni sondaj gemilerinin yanı sıra 50 kadar destek gemisi görev yapıyor.
Projede 40 bin veri toplama noktası kullanılıyor. Veri toplama noktalarından elde edilen bilgilerle, vanaların açılıp kapanması da dahil olmak üzere, tüm sistem Türk mühendislerce geliştirilen ve neslinin ilk örneği olan ZEKİ adlı dijital ikiz teknoloji kullanılarak uzaktan kumanda ediliyor.
Karadeniz gaz keşfinin tarihçesi
TPAO, Ağustos 2020'de Tuna-1 kuyusunda 320 milyar metreküplük bir doğal gaz keşfi gerçekleştirdi. Ekim 2020'de Tuna-1 kuyusundaki sondaj tamamlandığında, kuyudaki rezerv miktarı 85 milyar metreküplük revizyonla 405 milyar metreküp olarak güncellendi.
Haziran 2021'de Amasra-1 kuyusunda 135 milyar metreküplük yeni bir rezerv keşfi gerçekleştirildi. Yeni keşiflerle Karadeniz'deki toplam doğal gaz rezervi 540 milyar metreküpe ulaştı.
Aralık 2022'de ise söz konusu rezerv DeGolyer & MacNaughton adlı bağımsız kuruluşun yeniden değerlendirme çalışması sonucu 652 milyar metreküp olarak tekrar güncellendi ve Çaycuma-1 kuyusunda 58 milyar metreküplük yeni bir rezerv keşfi daha gerçekleştirildiği açıklandı.
Böylece Karadeniz'deki toplam rezerv miktarı Aralık 2022 itibarıyla 710 milyar metreküpe ulaştı.
