Gaz tedarikinde Rusya’ya bağımlılığını azaltmak adına birçok alternatif plan üzerinde duran Avrupa ülkeleri için en cazip rota, Hazar Denizi’nden Türkiye’ye uzanan TANAP’ı Avrupa’ya bağlayan TAP projesi olarak görülüyor. Yılda ortalama 10,5 milyar metreküp gazın taşındığı TAP projesinde yıllık gaz tedariki 20 milyar metreküpe çıkarılabilir. Avrupa’nın planları arasında, Doğu Akdeniz gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya aktarılması da yer alıyor.
Tükettiği doğal gazın yüzde 40’ını Rusya’dan tedarik eden Avrupa ülkeleri, doğal gazda Rusya’ya bağımlılığını azaltmanın yollarını ararken, alternatif enerji rotalarında Türkiye ön plana çıkıyor.
Hazar Denizi’nden Türkiye’ye uzanan ve Avrupa’ya açılan Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP), Avrupa’nın alternatif tedarik planları arasında en cazip seçenek olarak görülüyor.
Trans Adriyatik Boru Hattı'ndan Avrupa’ya yılda yaklaşık 10,5 milyar metreküp doğal gaz taşınıyor. Boru hattının genişletilmesiyle bu miktarın artırılması ve Türkiye’nin de içerisinde bulunduğu TAP projesinin Avrupa’nın önemli tedarik rotalarından biri haline getirilmesi planlanıyor. Avrupa’nın planları arasında Doğu Akdeniz’de keşfedilen rezervlerin Türkiye üzerinden Avrupa’ya aktarılması da bulunuyor.
TEMASLAR HIZLANDI
- Avrupa'nın yılda ortalama 155 milyar metreküp tükettiği Rus gazına yönelik henüz bir yaptırım adımı açıklamazken, salı günü AB Komisyonu tarafından duyurulan RePowerEu planıyla kıtada Rus gazına bağımlılığın 3’te 2 oranında azaltılması hedefleniyor. Açıklanan plan kapsamında alternatif tedarikçilerle gaz kontratları gerçekleştirilmesine yönelik bir madde de yer alıyor. Avrupa ülkeleri, LNG ve alternatif boru hatları üzerinden tedarik sağlamak adına çalışmalarını hızlandırırken, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Enerjiden Sorumlu Üyesi Kadri Simson, ilave gaz tedariki için çeşitli kaynaklarla temas kurduklarını söylemişti.
EN CAZİP ÇÖZÜM TANAP VE TAP
Avrupa Politika Merkezi Analisti Marco Giuli ise, olası tedarik kısıntıları halinde Avrupa'nın, mevcut imkanlarıyla bir süre daha tüketimi karşılamayı başaracağını söyledi. Gelecek kış mevsiminin Rus gazı kullanılmadan atlatılabilmesinin çok zor olduğunu ifade eden Giuli, "Arz mekanizmasından 150 milyar metreküplük bir miktarın çıkarılmasının fiyatlar üzerinde ciddi etkileri olacaktır" diye konuştu. Giuli, boru hatları ile tedarik bakımından, uzun vadede en iyi seçeneğin TAP'ın genişletilmesi olduğunu belirtti.
KAPASİTE 20 MİLYAR METREKÜPE ÇIKABİLİR
- Giuli, Türkiye'nin hem Azerbaycan hem de Rusya üzerinden Avrupa'ya gaz taşıdığına işaret ederek, "Rusya'dan tedarikin durdurulması durumunda, Hazar kaynaklarına erişimin sürdürülmesi elbette çok kritik” dedi. Ancak şu anki altyapıyla çözümün sürdürülebilir olamayacağını ifade eden Giuli, “TAP'ın genişletilmesi kapasiteyi 20 milyar metreküpe kadar çıkarabilir. Bu da çözümün bir parçası olabilir ancak şimdilik kısıtlı bir parçası olur" dedi.
İsrail gazında köprü Türkiye
İsrail'in eski Ürdün ve AB Büyükelçisi Oded Eran, Doğu Akdeniz'den Avrupa'ya İsrail gazını iletmek için en uygun seçeneğin Türkiye olduğunu belirterek, "Türkiye ile İsrail Cumhurbaşkanları arasındaki görüşmeler bu seçeneğin çalışılmasına önayak olabilir" dedi. Gazın taşınmasında bazı siyasi ve ekonomik belirsizlikler bulunduğuna dikkati çeken Eran, şunları söyledi: “Projenin içinde yer alacak ticari oyuncuların çatışmayla dolu bir bölgede siyasi risklere karşı korunmaya alınması gerekli. Türkiye anahtar bir bağlantı noktası. Bölgedeki iş birliği tüm tarafların faydasına olacaktır."
Alternatif rotalar masada
- Mevcut durumda kapasitenin büyük bir kısmının ise özellikle Yamal-Avrupa ve Ukrayna koridorundan olmak üzere Rusya şebekesinden geldiğini vurgulayan Marco Giuli, şöyle devam etti: “Norveç ve Azerbaycan, tam kapasiteyle tedarik sağlıyor. Cezayir'den İspanya'ya uzanan Gazoduc-Maghreb-Europe (GME) boru hattında ise Fas ile yaşanan gerginlik nedeniyle kullanılmayan bir kapasite mevcut ve Cezayir'den İtalya'ya uzanan TransMed boru hattı şu anda yarı kapasitede çalışıyor. İtalya, Cezayir'in yetersiz yatırımından muzdarip olmasına rağmen kendinden emin görünüyor.”
