Birden fazla konutu hasar görenlerin durumu ne olacak?

Cumhuriyet tarihinin en büyük depremi olarak adlandırılan Kahramanmaraş merkezli deprem bütün ülkeyi yasa boğdu. Depremde 50 binden fazla vatandaşımız hayatını kaybetti, binlerce bina yerle bir oldu. Şu ana kadar 481 bin 685 bina incelendi, acil yıkılması gereken 61 bin 722 bina belirlendi. Orta hasarlı bina sayısı ise 19 bin 917 olarak tespit edildi.

Devlet depremzedelerin yaralarını sarmak için tüm imkanlarını seferber etmekte. Yıkılan, ağır hasarlı ya da yıkılacak binalar için harekete geçildi. Bir yandan da yeni konutların yapımı için çalışmalara da başlandı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, "405 bin afet konutu yapılacak, Konutlar zemin artı 3-4 katı geçmeyecek. 21 bin konut için sözleşmelerimizi yaptık" dedi.

Deprem konutları paralı mı olacak, ödeme koşulları nasıl?

Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) tarafından deprem bölgesinde inşa edecek konutların ödeme koşulları belli oldu.

Evleri tamamen yıkılan ve ağır hasar alan hak sahipleri maliyet üzerinden borçlanacağı belirtildi. 2 yılı ödemesiz, toplam 20 sene faizsiz vade imkanı sağlanacak. Ödemeler aylık veya yıllık eşit taksitlerle yapılabilecek.

İş yerleri için aylık taksitler ne kadar olacak?

Konut, iş yeri ve ahırlar için teslimden sonra 2 yıl ödeme istenmeyecek. İş yerleri için yüzde 4 faizle 8 yılda ödeme planı sunulacak. Ödemeler aylık veya yıllık eşit taksitlerle yapılabilecek.

Birden fazla evi olan afetzedelere kaç konut verilecek?

Deprem bölgesinde birden fazla evi olan afetzedelere sadece bir konut yapılacak. Ayrıca, büyükşehirlerde aynı ilçede hasarsız başka konutu olanlar afet konutlarından faydalanamayacak. Ayrıca TOKİ tarafından orta hasarlı binalar için de güçlendirme kredisi verilecek. Konut ve ahırların kredi borcu, sonraki 8 yılda faizsiz ödenecek. İş yerlerinde yüzde 4 faizle 3 yılda geri ödeme imkanı verilecek.

Depremde evi hasar gören herkes konut projelerinden faydalanacak mı?

Kanununa göre evi hasar gören herkese konut hakkı verilmiyor. Yalnızca ağır hasarlı ve yıkılan binalarda oturan ev sahiplerinin konut projelerinden faydalanma hakkı var.

Ağır hasarlı evin olması konut projesinden faydalanmak için yeterli midir?

Afetzedenin konut hakkı veya krediden faydalanması için bir önemli şart daha var; DASK sigortasına sahip olmak. Kanunda 2012’de yapılan güncellemeye göre DASK Poliçesi olmayanlar, konutları ağır hasarlı olsa dahi konut hakkından faydalanamaz. Kanunda 29'uncu maddeye eklenen ek fıkra şöyle:

Ek fıkra: (9/5/2012-6305/16 md.) 18. 08. 2012’den itibaren zorunlu deprem sigortası kapsamındaki binalar için, bu Kanundan ve ilgili diğer mevzuattan doğan devletin konut kredisi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri, zorunlu deprem sigortası yaptırılmamış olmasının tespit edilmesiyle birlikte ortadan kalkar.

Evli olup annesi ve babasıyla ailesinin evinde oturanlara ayrı konut verilecek mi?

Hem kanun hem de kanundaki değişikleri de dikkate alan mevzuata göre, mülkiyeti, anne ya da babasında olup, evli ancak onlarla aynı evde yaşayan kişilerin konut hakkı yok. Yalnızca mülk sahibinin bir ev alma hakkı var.

Evli olup, anne veya babasına ait başka bir konutta oturanların konut hakkı var mıdır?

Evet vardır. Mevzuata göre kişi anne veya babasına ait ancak onlarla yaşamadığı, başka bir evlerinde yaşıyorsa, mülkiyeti ebebveynde olsa dahi konut hakkına sahiptir.

Hem iş yeri hem de konutu ağır hasar alanların tek bir konut hakkı mı oluyor?

İlgili yönetmeliğin 12'inci maddesi uyarınca bir kişinin, konut ve işyerinin birlikte zarar görmesi halinde hem konut ve hem de işyeri için ayrı ayrı hak sahibi olabilir.

Birden fazla konutu olup konutları ağır hasar alan ya da yıkılanların kaç konut hakkı olur?

Tek bir konut hakkı olur. İlgili mevzuat maddesi şöyle:

“Afetten doğrudan doğruya veya dolaylı olarak zarar gördükleri tespit edilen veya zarar görmeleri muhtemel bulunan kimselerden, kendisine veya eşine ait o yerde müstakil başka konutu veya dairesi bulunanlar hak sahibi sayılmazlar ve bu gibilere yeniden konut yapılmaz ve konut kredisi verilmez. Bu tespitin yapılmasında, talep ve taahhütnamelerin incelenme tarihi esas alınır. Birden fazla konutu zarar görenler veya görmesi muhtemel olanlar, sadece bir konut için hak sahibi olabilirler.”

Kiracı veya misafirlerin yaşadığı daire, bina ağır hasarlı ya da yıkıldıysa konut hakkı var mıdır?

Hayır yoktur. Konut hakkı yalnızca ev sahipleri için geçerli, kiracı veya misafir konumunda olanların konut hakkı bulunmamaktadır.

Afet/deprem nedeniyle hasar gören eşyalar için ödeme yapılır mı?

Devletin hasar gören eşyalar için ödeme yapmak zorunluluğu yok. Kanunda bu konu kapsam dışında bırakılmış. Eğer kişi ev eşyaları için ayrı bir sigorta yaptırmadıysa mülk sahibi olsun ya da olmasın eşyaları için özel bir ödeme alamaz. Bununla beraber bunun kanun uyarınca olduğu, yani zorunluluk olmadığı söylenmeli. Eğer hükümet böyle bir inisiyatif alır ve afetzedelere eşya için bir ücret ödemek isterse bununla ilgili bir düzenleme yapması mümkündür.

Konut veya iş yeri için hak sahibi olduğu nasıl öğrenilir?

Afetzedelerin hak sahipliğine kurulan ilgili komisyon incelemeler sonucunda karar verir. Komisyonun aldığı karar uyarınca hak sahipleri listesi hazırlanır. Söz konusu listeler de aynı zamanda başvuru yaptığı halde hak sahipliği kazanamayanların adları ve neden hak sahibi olamadıkları yer alır. Hak sahibi olamayanlara karar yazılı olarak tebliğ edilir. Kişiler alınan karara 15 gün içinde itiraz etme hakkına sahip.