Yalçın Çetinkaya Yazıları – Yalçın Çetinkaya Kimdir?

19.12.2024, Perşembe
15:54

Yalçın Çetinkaya

354 yazı listeleniyor

Monteverdi ne Verdi?

07 Ocak 2018, Pazar

Avrupa müzik tarihinin belki de ilk kırılma dönemi, 14. yüzyılda Philippe De Vitry’nin “Ars Nova” yani “Yeni Sanat” adlı kitabından sonra müziğin de eski sanatın kalıplarını zorlayan bir gelişme gösterdiği Gotik Dönem sonları ve Erken Rönesans Dönemi’dir. Özellikle “Yeniden Doğuş” anlamına gelen Rönesans, Avrupa müzik tarihinde kilisenin belirlediği müzik normlarına karşı bir yeni hareketi de anlatır. Ancak müzikte Rönesansı hazırlayan sürecin de öncülüğünü Philippe de Vitry’nin yaptığı “Ars Nova”

Çokseslilik düşmanları!

31 Aralık 2017, Pazar

Son birkaç yıldır ülkemizde, çoksesliliğin tarihini de pek bilmeyen ve müziği tek kulağıyla dinlemeye çalışan, “batılıdan daha çok batıcı” cühelâ takımı, Türkiye’nin yakın tarihinde müzikte batılılaşmayı savunanları ve anlamsız, dayatmacı müzik devrimini eleştirenleri, “çokseslilik düşmanı” olarak yaftalıyorlar. Anlaşılan, Türkiye’nin başına musallat olan bu batının müzik ve kültür tarihinden de habersiz cühelâ takımı, kendilerini ve müzik devrimini eleştirenlere karşı koyacak makûl bir dil ve bilgi

“Kur’an bilmeyen bu mûsikîyi yapamaz”

24 Aralık 2017, Pazar

Bu söz, hocam merhum Bekir Sıdkı Sezgin’e ait bir söz. Bu sözü de, ancak Kur’an ile iştigâl etmiş, Kur’ân’ı bilen bir mûsikî üstâdı söyleyebilirdi. Söz hakikate uygun bir söz. Çünkü merhum hocamın “bu mûsikî” ile kasdettiği, Kur’an’dan neş’et eden bu medeniyetin mûsikîsidir ve Yahya Kemal Beyatlı, “Eski Mûsikî” adlı şiiirinde, “ Çok insan anlayamaz eski mûsıkîmizden / Ve ondan anlamayan bir şey anlamaz bizden” diyerek, aslında “biz” ile “mûsikîmiz” arasında önemli bir münâsebet olduğunu ifade etmiştir.

Türk aydınlanmasının müziği ve Arel-Ezgi sistemi

17 Aralık 2017, Pazar

Hüseyin Sâdeddin Arel, Osmanlı kültür ikliminde dünyaya gelmiş, Osmanlı’nın son dönemlerine ve cumhuriyetin kuruluşuna tanıklık etmiş; müzikte batılılaşma politikalarını ve bu politikaların uygulanış biçimini muhakkak izlemiş bir müzik adamı sıfatıyla ve hem ait olduğu medeniyetin hem de garbın mûsikî kültürlerine vâkıf (olduğu sanılan) ve bu vukûfiyetin sağladığı birikim ile bir sistem ortaya koymuştur. Arel’in sistemini, önyargısız bir biçimde, kendi yaşadığı dönemin sosyal, siyasal ve kültürel

Dârulelhân Sempozyumu’ndan Arel Sempozyumu’na

10 Aralık 2017, Pazar

Dârulehân’ın kuruluşunun 100. yılı münâsebetiyle dün İstanbul Topkapı Sarayı’nda hayli önemli bir sempozyum gerçekleştirildi. Yakın dönem mûsikî tarihimiz açısından dikkatlice incelenmesi gereken Dâru’l-Elhân, yani “Nağmeler Evi”, bir “son dönem Osmanlı mûsikî eğitim kurumu” olarak bundan tam 100 yıl önce, 1917 yılının Ocak ayında Dâru’l-Bedâî’den ayrılarak bağımsız bir yapıya kavuşturulmuş ve bu şekilde irâde-i seniyye ile ilân edilerek kurulmuştur. 1927 yılında dönüşerek kapanan ve bu on yıllık

“Çello bilen aşçı aranıyor”

03 Aralık 2017, Pazar

Geçtiğimiz hafta, Yunus Emre Enstitüsü Viyana Ofisi’nin davetlisi olarak Viyana’daydım. Bu vesîleyle, daha önce başka kurumların davetine rağmen gitme fırsatı bulamadığım bu güzel “müzik şehri”ne… batı müziğinde klasik dönem olarak kabul edilen dönemin merkezine ilk kez gitme imkânı elde etmiş oldum.1683 yılında Osmanlı kuşatmasını kırarak kazandığı “destekli” zafere kadar Avrupa müziğinde esâmîsi okunmayan Viyana, onsekizinci yüzyıldan itibaren yükselmeye başladı ve onsekizinci yüzyılın ortalarından

Rauf Yektâ Bey’i nasıl harcadık !

26 Kasım 2017, Pazar

Osmanlı/Türk mûsikîsine dâir bir “mûsikîbilimi”nden bahsedilecekse eğer, bunun kurucusunun da Rauf Yektâ Bey olduğunu ifade etmek gerekir. 1871 ile 1935 yılları arasında yaşamış olan Rauf Yektâ Bey, darmadağınık bir vaziyette kendisine ulaşmış olan Osmanlı/Türk mûsikîsi birikimini derleyip toparlamaya çalışmış bir şahsiyettir dersek, gerçeğe aykırı bir şey de söylemiş olmayız.Rauf Yektâ Bey’in ciddî bir mûsikî eğitimi aldığı kesin. 16 yaşından itibaren önce Galata Mevlevîhânesi şeyhi Ataullah Efendi’den

Derviş bestekârın bestesi arınmış nefsin bestesidir

19 Kasım 2017, Pazar

Yaklaşık beş yıldır görev yaptığım ve çatısı altında bulunduğum Yenikapı Mevlevîhânesi’nin hâlâ zikr izleri taşıyan ortamı beni her zaman etkilemiştir. 1599 yılında hizmete giren bu mevlevîhâneden kimler gelip kimler geçmiş. Mevlevîhânenin hazîresinde medfun meşâyih ve dervişân da bir zamanlar bu mekânda zikr ve ibadet etmişler, hayatlarını bu mânâlı işe vakfetmişler. İçlerinden bazıları şiirler yazmış, bazıları besteler yapmış. Ama hepsi, bu zikr ve ibâdet mekânında yetişerek olgunlaşmış, Osmanlı

Din, medeniyet ve mûsikî - II

12 Kasım 2017, Pazar

islâm medeniyetinin mûsikîsi, Allah’ın yarattığı zengin ses cevherini korur ve her sesin tıpkı bir kişi gibi hakkını verir. İslâm mûsikîsinde sesler, tıpkı bir mü’min birey gibi hürdür ve kendini ifade eder. Çünkü Hürriyet, Allah’ın insana sunduğu bir değerdir. Bir rast sesi kendini rast sesi olarak ifade eder. (Batı müziğinin dikey yani vertikal yapısı içinde sesler bazı uyumluluk/armoni kuralları ile birbirine bağlı olduğundan, hür değildir).İslâm medeniyetinin makamsal karakterli ve mikro sesleri

Din, medeniyet ve mûsikî - I

05 Kasım 2017, Pazar

Bu yazıyı, iki hafta önceki “Medeniyet civilization’a karşı” başlıklı yazımın devamı niteliğinde yazdığımı söyleyerek başlamak istiyorum. Ancak Necded Yaşar hocamızın vefatı dolayısıyla geçen haftaki yazımı merhum için yazdığımdan, konuyu devam ettiremedim ve bu haftaya kaldı. “Din-Medeniyet-Mûsikî” arasındaki irtibatı, birbirinin ayrılmaz birer parçası, “olmazsa olmazı” kabul ederek şu şekilde sıralamayı kendi açımdan uygun buldum. Bu sıralamanın, “din-medeniyet-mûsikî” arasındaki ilişkiyi daha