Uluslararası tarım şirketlerinin, dünyanın en büyük tahıl ihracatçısı Rusya’dan çekilmesi nedeniyle toparlanma sürecinin devam ettiği küresel gıda pazarında belirsizliklerin artması söz konusu.
Yaptırımlar nedeniyle Rus ekonomisinde kapsamlı değişimler yaşanırken, ülkenin en önemli sanayilerinden tarım sektörü de değişimin yaşandığı bir başka alan olarak ön plana çıkıyor.
Ülkede tarım ürünleri üretiminin önem taşıdığı bazı bölgelerin valileri, Ukrayna savaşı ve ardından gelen yaptırımlar nedeniyle geçen yıl Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’den tahıl ihracatında “dost olmayan” ülkelerden yabancı şirketlerin faaliyetlerinin kısıtlanmasını talep etmişlerdi.
Bu nedenle, tarım sektöründe faaliyet gösteren yabancı şirketler üzerindeki baskı artarken, Rusya Tarım Bakanlığı da geçen ay, dünyanın en büyük tarım şirketlerinden Cargill, Viterra ve son olarak Louis Dreyfus şirketlerinin de Rusya pazarındaki ihracat faaliyetlerini durdurma kararı aldığını bildirdi.
Geçen yıl itibarıyla, ülkenin en büyük tahıl ihracatçısı yüzde 18’lik payla Rostov bölgesinden RİF şirketi olurken, Cargill, Viterra ve Louis Dreyfus da ülkenin en çok tahıl ihraç eden ilk 10 şirketleri arasında yer alıyordu. Yabancı şirketlerin Rus tahıl ihracatındaki toplam payının yaklaşık yüzde 40 düzeyinde olduğu tahmin ediliyor.
Batılı şirketlerin ayrılma kararı almaları, Rus tarım sektörünün ve tahıl ihracatının geleceğine ilişkin de soru işaretleri yaratıyor.
Rusya Tarım Bakanlığı, 29 Mart’ta yaptığı açıklamada, Rus pazarında faaliyetlerini sonlandıran şirketler nedeniyle tahıl ihracatının etkilenmeyeceğini ve şirketlere ait varlıkların, sahibi kim olursa olsun kullanılmaya devam edileceğini bildirdi.
Rus sektör yetkilileri de ülkede faaliyet gösteren yerli şirketlerin 20 yıl öncesine kıyasla artık çok daha yetkin konuma geldiklerini ve batılı şirketlerin ayrılmasıyla oluşan boşluğun hızla doldurulacağını belirtiyor.
Yetkililer, Rusya’dan ayrılan şirketlerin isim değişikliği yaparak ülkede faaliyetlerini sürdürme olasılığının da yüksek olduğuna işaret ediyor.
Ancak yabancı uzmanlar, batılı şirketlerin Rus tarım sektöründeki faaliyetlerini sonlandırmaları nedeniyle Rus hükümetinin hem ülke içerinde hem de küresel ölçekte gıda alanındaki jeopolitik etkisini artıracağı yorumunda bulunuyor.
Rusya’da geçen yıl toplam 153 milyon ton tahıl hasadı yapılırken, ülke küresel tahıl pazarında yaklaşık yüzde 19 payla dünyanın en büyük tahıl ihracatçısı konumunda bulunuyor.
Rus tahılının ana müşterileri arasında Orta Doğu, Afrika ve Latin Amerika ülkeleri yer alıyor.
Başta Avrupa olmak üzere dünyanın önemli tahıl üreticilerinden Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle küresel gıda sektöründe de 2022’nin başından itibaren sorunlar yaşandı.
Önemli bir tarım ülkesi olan Ukrayna, ürünlerini hasat etme ve ihracatını gerçekleştirmede zorlanırken, tedarik zincirlerinin bazıları bozulurken, bazıları tümüyle ortadan kalktı.
Bu durum gıda fiyatlarında rekor düzeylerde artışa yol açarken, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) Gıda Fiyat Endeksi, Mart 2022’de bir önceki aya kıyasla yüzde 12,6 artış göstererek ortalama 159,3 puan oldu ve tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.
Geçen yıl küresel gıda sektörünü rahatlatan en önemli girişimlerinden birisi ise Türkiye’nin önemli rol oynadığı Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması olarak ön plana çıktı.
Savaş ve ardından gelen yaptırımlar nedeniyle derinden etkilenen küresel tahıl ticareti, 22 Temmuz 2022'de İstanbul'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın himayesinde Ukrayna, Rusya, Türkiye ve Birleşmiş Milletler arasında imzalanan Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması sayesinde rahat bir nefes aldı.
Gıda fiyatlarının düşmesine katkı sağlayan girişim uyarınca halihazırda 25 milyon tondan fazla tahıl sevkiyatı gerçekleştirildi.
